Harita Bilgisi 2 (Jeodezi Nedir? Görevleri Nelerdir?,Koordinat Sistemleri,UTM Projeksiyonu,Koordinat Dönüştürme,Kartezyen Koordinat)

JEODEZİ;
Yeryuvarının şekil,boyut ve gravite alanı ile zamana bağlı değişimlerinin 3 boyutlu bir koordinat sisteminde tanımlanmasını amaçlayan bir bilim dalıdır.

JEODEZİ'NİN BİLİMSEL AĞIRLIKLI FAALİYETLERİ:

• Yeryuvarı şeklinin ve çekim alanının belirlenmesi
• Yerkabuğu değişimlerinin izlenerek Jeodinamik sorunların çözümünde önemli yer tutan bilgiler üretmek

JEODEZİ'NİN UYGULAMAY YÖNELİK GÖREVLERİ:

• Yeryüzü parçalarının bir sistemde belirlemesi ve değişik amaçlar için veri üretimi

JEODEZİ'NİN KONULARI:

• Ölçme yöntemleri ve donanımları
• Teorik esas ve hesaplamalar

Dünyayı oluşturan denizler,karalar,litosferin(taşküre) altında yer alan diğer katmanlar homojen bir dağılım gösteremediklerinden dünyanın biçimini düzgün bir geometrik yüzey olarak belirlemek imkansızdır.

Yer'in gerçek şekli jeoid'dir

JEOİD;Karaların altında da devam ettiği varsayılan durgun deniz yüzeyleridir.Bu yüzeylerin deniz altındada devam ettiği kabul edilir
Harita üretimi için,büyük yeryüzü parçalarının ölçülmesinde Yer'in geometrik olarak tanımlanamayan jeoid biçiminde olması sorun yaratmaktadır.Bu nedenle referans yüzeyi olarak dönel elipsoid referans olarak alınır.Harita projeksiyon hesap işlemlerinde yerküre dönel elipsoid kabul edilirken matemetiksel tanımlarda daha basit ve anlaşılır olması bakımından yeryüzü KÜRE olarak kabul edilir.
Yeryüzünü temsil eden kürenin düzgün bir yüzeye aktarılması olanaksızdır.Bunu bir lastik topun kesilmiş yarı parçasını düzleştirmeye benzer ki böyle bir durumda cismin ortası düzlemden kenar kısımlarının yırtıldığı görülür.

İZDÜŞÜM (PROJEKSİYON)
Yeryüzü özelliklerinin belli bir düzlem üzerine aktarılması olarak bilirnir. Küre,ancak 3 temel yüzeyden birisi üzerine izdüşürülebilir,ve daha sonra harita üretmek üzere bu yüzey açılır.Bunlar;düzlem,konik ve silindir yüzeyler olabilirler ve kendi izdüşümlerini yaratırlar.

Düzlemde yer yüzünün sadece belli bir kısmı görülebilir.
Silindirde yeryüzünün kesintisiz bir şekli sağlanır ancak kutuplara doğru bozulur.
Konide ise alan bozukluğu olur.



Coğrafik olarak bir noktanın derece,dakika,saniye cinsinden ifade edilmesi

Karlıtaş tepe (1082m)

57mm 60 saniye
38mm x

x=38*60/57= 40 saniye

38 45' 00'' - 40''= 38 44' 20'' Doğu Boylamı

74mm 60 saniye
36mm x

x=36*60/74= 29 saniye

38 45' 00'' + 29'' = 38 45' 29 '' Kuzey Enlemi


Nokta tarif sistemleri / UTM Grid sistemine göre yer tarifi

Arazide herhangi bir lokasyonun haritaya işaretlenmesi ve bu noktanın yazıyla ifade edilmesi gerekmektedir.Arazide genellikle UTM Grid sistemiyle yer tarifi yaparız.

UTM GRİD SİSTEMİYLE BİR NOKTANIN TARİFİ

1:1/25.000'lik bir topoğrafik haritada bulunan A noktasının tarifi :15400 K / 44675 D

KAYNAKLAR

• BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ,KANDİLLİ RASATHANESİ VE DEPREM ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ JEODEZİ BÖLÜMÜ DERS NOTLARI
• YOMRALIOĞLU,T.2002 , COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ
• ANA BRİTANNİCA ANSİKLOPEDİSİ